مشکلات بزرگ، معادن کوچک

گفت‌وگوی «جهان‌صنعت» با رییس خانه صنعت، معدن و تجارت

منیر حضوری- با اینکه ایران از نعمت غنی مواد معدنی برخوردار است اما آن‌طور که باید به این مهم بهایی داده نمی‌شود. درواقع وجود مشکلات متعدد باعث شده که معدنکار با هزینه‌های گزاف و سود کم روبه‌رو شود. یکی از دغدغه‌های این عرصه مشکلات متعدد برای معادن کوچک است، تاجایی که مشکلات‌شان بر خلاف اندازه‌شان بزرگ است. این در حالی است که برای معادن بزرگ شرایط تا این حد جدی و دشوار نیست. کارشناسان باور دارند که دولت بیشتر حامی معادن بزرگ بوده و از هر گونه کمکی در قالب تسهیلات، ماشین‌آلات و… برای کوچک‌تر‌ها دریغ می‌کند. در این بین اگر بهره‌بردار در یک مقطع زمانی بیشتر برداشت کند، دچار جریمه می‌شود اما اگر کمتر از ظرفیت اسمی‌اش هم بهره‌برداری کرد باز هم با مشکل روبه‌رو می‌شود. به جز همه این مانع‌تراشی‌ها، بحث هزینه‌های تولید، نرخ تورم و نرخ ارزی در یک‌سال اخیر همه باعث شده که معادن کوچک نتوانند نسبت به فروش کلی در کشورهای دیگر حتی کشورهای همسایه نقشی داشته باشند!

به گفته فعالان اقتصادی، بی‌عملی دولت و سیاست‌های یک‌شبه مانند عوارض صادراتی یا حقوق دولتی نیز شرایط را برای توقف فعالیت معادن کوچک فراهم کرده است. کارشناسان معتقدند که مساله مهم تاثیر این عوارض بر معادن کوچک است. البته عوارض صادراتی بر تمامی معادن کشور تاثیرگذار بوده، اما موضوع برای معادن کوچک متفاوت است. مشکل این است که معادن کوچک به دلیل نوع ماده معدنی و هزینه‌های بالا با آسیب‌های مختلفی مواجه‌اند و مساله عوارض نیز بار مضاعفی به آنها تحمیل کرد.

در این خصوص رییس خانه صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه یکی از بخش‌های مهم کشور بخش معدن است به «جهان‌صنعت» گفت: خوشبختانه از این نعمت الهی در پهنه‌های مختلف برخورداریم شاید کمتر کشوری این همه قدمت داشته باشد که در ایران شاهدش هستیم. گفته می‌شود که ایران جدول مندلیف است اما سال‌هاست که ما از این نعمت الهی استفاده شایسته‌ای نمی‌کنیم. در این بین می‌بینیم که وزارت صمت به عنوان متولی کار معدن ثبات نداشته و شاهد تغییرات زیادی در مقامات عالی وزارتخانه هستیم. این مهم را به خصوص در معاونت معدنی می‌بینیم که مدام تغییر می‌کنند و باعث یکسری مشکلات می‌شود.سید عبدالوهاب سهل‌آبادی در خصوص وضعیت معادن کوچک اظهار کرد: معادن کوچک بسیاری در کشور داریم که می‌توانند از نظر ارزآوری و اشتغال خیلی از موارد مهم بخش معدن را برآورده کنند. در کنار معادن کوچک، بسیاری از معادن بزرگ هم داریم که با توجه به اینکه اکثرا دولتی هستند و امکانات وسیعی از نظر ماشین‌آلات، اکتشاف، بهره‌برداری و باطله‌برداری دارند بسیار موفق و درآمدزا عمل کرده‌اند. او ادامه داد: اما مساله این است که دیدگاه مسوولان به معادن کوچک مثل معادن بزرگ نیست و متاسفانه بیشتر نگاه درآمدزایی به این عرصه وجود دارد، در حالی که آنها سود چندانی نمی‌برند. وقتی در مجلس تصویب می‌شود که با توجه به تورم باید این مقدار بهره مالکانه پرداخت کنند، می‌بینیم که فشار زیادی به این دسته از معادن کشور وارد می‌شود. متاسفانه معادن کوچک تولیدشان یک روند است و ممکن است تولید درجه یک آنها ۵‌درصد، درجه دو ۳۵درصد باشد و درجه ۳ آنها ۶۰‌درصد باشد؛ در نتیجه بهره‌بردار دچار مشکل می‌شود.

رییس خانه صنعت، معدن و تجارت خاطرنشان کرد: معدنکار آنچه سال گذشته تولید شده را با احتساب قیمت قبلی به فروش رسانده اما در پروانه بهره‌برداری ذکر شده که معدن باید مقداری را سالانه برداشت کند. حالا اگر بهره‌برداری در یک مقطع زمانی در آن سال توانست بیشتر برداشت کند، دچار جریمه می‌شود! اگر کمتر از ظرفیت اسمی‌اش هم بهره‌برداری کرد باز هم با مشکل روبه‌رو می‌شود. امروز با توجه به برخی از موارد که برای صادرات سنگ پیش می‌آید و با علم به اینکه هزینه‌های تولید با توجه به تورم و نرخ ارزی که در یک سال چندین بار تغییر می‌کند، در نتیجه نمی‌توان نسبت به فروش کلی در کشورهای دیگر حتی کشورهای همسایه نیز نقشی داشت!

او تاکید کرد: مساله دیگر اینکه اگر از معادن کوچک بهره مالکانه گرفته نشود به نفع کشور است. مهم این است که این دسته از معادن اشتغال را به حد قابل توجهی افزایش می‌دهند و از این مهم نباید چشم‌پوشی کنیم.

درد ماشین‌آلات

رییس خانه صنعت، معدن و تجارت با اشاره به بحث کمبود ماشین‌آلات گفت: امروز متاسفانه در معادن کوچک با مشکلات بزرگی روبه‌رو هستیم. یکی از این موارد بحث نبود و کمبود ماشین‌آلات به قیمت مناسب است. وقتی که امروز ارز بالای ۶۰‌هزار تومان است ماشین بیل مکانیکی را بهره‌بردار باید حدود ۸میلیارد تومان بخرد! در ادامه می‌گویند که مجوز می‌دهیم ماشین‌آلات دست دوم وارد شود اما کلیه ماشین‌آلات وارداتی تا به امروز ۱۰۰‌درصد بزرگ هستند که به درد معادن کوچک نمی‌خورد. از جمله اینها می‌توان به لودر، بیل مکانیکی و بولدوزر اشاره کرد که اغلب به درد معادن بزرگ و دولتی می‌خورند. این در حالی است که معدنی که بیل سایز ۳۰۰ می‌خواهد با بیل ۶۰۰ نمی‌تواند کار کند بنابراین مشکل این است که معادن کوچک ناچار هستند با ماشین‌آلات فرسوده کار کنند. از آن طرف قیمت لوازم الکتریکی به قدری زیاد است که بهره‌بردار و معدنکار همیشه دچار مشکل هستند. سهل‌آبادی در رابطه با بحث تسهیلات بانکی هم گفت: امروز به ندرت یک معدنکار می‌شناسیم که از تسهیلات بانکی بهره‌مند باشد. البته خوب است که این روند محدود است چراکه امسال با بهره ۳۸درصد بانک ملی روزهای اولیه بعد از تعطیلات را آغاز کرد و بعد بهره را۳۰‌درصد کردند بنابراین امروز خیلی از صنایع درگیر با بانک هستند اما در این بین معادن کوچک که هیچ وقت تسهیلاتی از بانک نگرفته‌اند کمتر از بانک ضربه می‌خورند. رییس خانه صنعت، معدن و تجارت ادامه داد: مساله دیگر اینکه سرمایه در گردش روز‌به‌روز تحلیل می‌رود. با توجه به گرانی‌ها هر چه معدنکار می‌خرد چندین‌برابر افزایش قیمت می‌خورد بنابراین این همه مشکلات باعث شده که این نعمت الهی که در پهنه‌های مختلف در سراسر کشور وجود دارد، ضربه بخورد. این در حالی است که انتظار می‌رود که راه‌حل بهتری پیدا کنیم. در این بین سازمان زمین‌شناسی باید در ارتباط با اکتشاف پهنه‌های جدید معدنی به بخش خصوصی کمک کند.

سهل‌آبادی تاکید کرد: مساله دیگر اینکه عوارضی که از معدن‌د‌ار می‌گیرند، باید خرج منطقه‌ای بشود که معدن در آن فعال است. به این صورت که آنجا جاده‌سازی کرد، برق کشید و… که در نتیجه اینها روستاهای اطراف از امکانات برخوردار شوند که مزاحمتی هم برای معدنکار ایجاد نکنند.

منبع: جهان صنعت

https://jahanesanat.ir/?p=453590